CorsodiStoriadellalosoamedievale(LT)Annoaccademico20122013
Lezionimetodologicheintrodu@ve
GliautomaCsmiincolCsulpensieromedievale:
1. Illosofomedievaleessenzialmenteunmonaco,chelavorainunconventoomonastero,edisolatodallavitacivile;
2. LalosoamedievaledogmaCcaeripeCCva,pococriCca,assoggeMataalcultodellauctoritasedellipsedixit.
3. TuMalaculturamedievale(inclusalalosoa)dominatadairrazionalismoesupersCzione
GliautomaCsmiincolCsulpensieromedievale:
4.TuMalalosoamedievalehaunforteorientamentoteologico,ocoincidedifaMoconlateologia;
5.TuMoilpensieromedievalestatocontrassegnatodacondanne,censure,intolleranza,pesantecontrolloideologico(ilMedioevoletdeiroghi);
6.LalosoamedievalelosoalaCnaecrisCana.
GliautomaCsmiincolCsulpensieromedievale:
[1]Illosofomedievaleessenzialmenteunmonaco,chelavorainunconventoomonastero,edisolatodallavitacivile
"Illosofomedievaleinprimoluogoilmagisteruniversitario,ovveroilprimo
autenCcointelleMualediprofessionenellastoriaoccidentale
Luniversitasmedievale:unacorporazione,nonunastruMurasica,lacuifondazionecoincideconlaconcessionediundeterminatoprivilegiogiuridico
siarCcolain4Facolt(nonnecessariamentepresenCtuMe):
a. FacoltdelleArC(aparCredaglistatuCpariginidel1255laveraFacoltdiFilosoa)propedeuCcarispeMoatuMelealtre;
b. FacoltdiMedicinac. FacoltdiDiriMo(civile/canonico)d. Facoltditeologia
Luniversitasmedievale:
Luniversitasmedievale:
Luniversitasmedievale:
Luniversitasmedievale:
Luniversitasmedievale:
Luniversitasmedievale
comportaunatripliceroMura:1. dida@ca:daunrapportoprivatomaestro
discepolisipassaaunrapportoisCtuzionale,concurriculadeniCeprogrammicontrollabili,eCtolivalidiovunque(iusubiquedocendi).
2. scienCca:nasceunnuovomodellodisaperecriCco,cumulabileeprogressivo
3. sociale:lUniversitilprimodirompentefaMoredimobilitsocialechelOccidenteabbiaconosciuto,eunadellevereragionidelsuodecolloscienCco.
Luniversitasmedievale
Unacarrierastudentescastandard:siaccedeallaFacoltdelleArCintornoai1415anni;dopo2annidistudiointensivodellalogica,sicominciaadavereun
ruolopia@vonelledisputedopo4annisidiventabaccellieri(assistenC)conilcompitodi
guidarealcunedisputeefarelezioniausiliariedopoalmeno2annisipuconseguirelalicen5aediventare
magistriar5umaquestopuntosipusceglieretra3alternaCve:1. restareainsegnareallaFacoltdelleArC(diventanounlosofo
diprofessione)2. passareaunadelledueFacoltlucraCve(MedicinaoDiriMo)3. iscriversiaTeologia,cheprevedeunulterioredurissimocorsodi
studidi15anni(7comesemplicistudenC+8comebaccellieri);sipudiventaremaestriditeologiasolodopoavercompiuto35anni.
LuniversitasmedievaleTecnichediinsegnamento:
lec5o
quaes5o
disputa5ones:
Ordinariae[inscholis:cio,conipropristudenC]
quodlibetales[dequolibetaquolibet:aperCallapartecipazioneditu@icomuniciMadini]
Luniversitasmedievale
AparCredalXIIIsecolo,illosofomedievaleinoccidenteilmagisteruniversitario:unintelleMualediprofessione
GliautomaCsmiincolCsulpensieromedievale:
[2]LalosoamedievaledogmaCcaeripeCCva,pococriCca,assoggeMataalculto
dellauctoritasedellipsedixit"
Linsegnamentouniversitariomedievalesifondasullaquaes5oesulladisputa5o,ovverosullamessainquesConeditu@icontenuCdel
sapere.Lauctoritasserveessenzialmentecomestatus
quaes5onis
Ilruolofondamentaledeldubbio:
BOETHIUS,Dedieren5istopicis,I,PL64,col.1174B:quaesCoestindubitaConemambiguitatemqueadductaproposiCo.
THOMASAQUINAS,InMetaph.,III,1,ed;R.M.Cathala/R.Spiazzi,340:sicutterminusviaeestilludquodintenditurabambulante,itaexclusiodubitaConisestnisquiintenditurabinquirenteveritatem.Manifestumestautemquodillequinescitquovadat,nonpotestdirecteire,nisiforteacasu:ergonecaliquispotestdirecteinquirereveritatem,nisipriusvideatdubitaConem;
341:sicutexhocquodaliquisnescitquovadat,sequiturquodquandopervenitadlocumquemintendebatnescitutrumsitquiescendumvelulteriuseundum,itaeCamquandoaliquisnonpraecognoscitdubitaConem,cuiussoluCoestnisinquisiConis,nonpotestscirequandoinvenitveritatemquaesitam,etquandonon;quianescitnemsuaeinquisiConis,quiestmanifestuseiquiprimodubitaConemcognovit.
Lafunzionedelleauctoritates:
IOHANNESSCOTTUSSEUERIUGENA,Periphyseon,I,ed.E.A.Jeauneau,CCCM161,p.98,30483059:RaConemprioremessenatura,auctoritatemuerotemporedidicimus[].AuctoritassiquidemexueraraConeprocessit,raCoueronequaquamexauctoritate.OmnisenimauctoritasquaeueraraConenonapprobaturinrmauideturesse;ueraautemraCo,quoniamsuisuirtuCbusrataatqueimmutabilismunitur,nulliusauctoritaCsasCpulaConeroborariindiget.Nilenimaliuduideturmihiesseueraauctoritas,nisiraConisuirtuterepertaueritasetasancCspatribusobposteritaCsuClitatemliVeriscommendata(Abbiamoimparatochelaragionehalaprioritnellordinedellanatura,lautoritnellordinetemporale[].Lautoritdunquehatrovatoilsuofondamentonellaveraragione,laragionenonhamaitrovatoilfondamentonellautorit.Quindiogniautoritchenonsiaapprovatadallaveraragioneappareinferma,mentrelaveraragione,inquantopermaneimmutabileperchsostenutadallesueproprievirt,nonhabisognodiessererinvigoritadalsostegnodinessunaautorit.Laveraautorit,infaa,nonmisembraaltrochelaveritscopertaconlaforzadellaragioneeadatadaisanCpadriagliscriaperluClitdeiposteri).
Lafunzionedelleauctoritates:
ALBERTUSMAGNUS,InSent.,III,dist.23,art.19,4,ed.A.BorgnetXXVIII,p.400a:[]raCoestpriorauctoritate,temporeetnatura.UndeJohannesEpiscopusdinitauctoritatemdicens:NihilaliudestauctoritasnisiraConisrepertaveritas,etadposteritaCsuClitatemscriptocommendata.
ALBERTUSMAGNUS,Phys.,VIII,1,14,ed.A.Borgnet,III,p.553b:quicreditAristotelemfuisseDeum,illedebetcrederequodnunquamerravit.Siautemcreditipsumessehominem,tuncproculdubioerrarepotuitsicutetnos.
THEODORICUSTEUTONICUSDEFREIBERG,Deanima5onecaeli,30,1,ed.L.Sturlese,p.37,79:Ecce,quantaestvisraConis,uteCamresitpriorauctoritate!VerumestadhabendamclaramreicogniConem;ecaciorautemest,siconsonatauctoritas.
Lafunzionedelleauctoritates:
DURANDUSDESANCTOPORCIANO,InSent.I,PraefaCo,ed.VeneCis1586,f.1vb:Modusautemloquendiacscribendi[]estutmagisinnitamurraConiquamauthoritaCcuiuscunquedoctoris,quantucunquecelebrisvelsolennis.Etparvipendaturomnishumanaautoritas,quandoperraConemelucescitcontrariaveritas.
GUILELMUSDEOCKHAM,Elementariumlogicae,ed.E.Buytaert,FranciscanStudies,25(1965),p.275:Aliuslocusponiturlocusabauctoritate;etillelocusdebilisest,nisiarguaturabauctoritateilliusquifallereetfallinonpotest.Etideononsequitur:Aristotelesdicithoc,ergohocestverum,quiaipsedecipipotuit.
Lafunzionedelleauctoritates:
HENRICUSDEGANDAVO,Quodl.XII,q.16,ed.J.Decorte,92,2931:discipulusordinatusdebetpenesseexaminaredictamagistriantequameisrmiteradhaereat.
ALBERTUSMAGNUS,InPolit.,VIII,6,ed.A.Borgnet,VIII,p.804:indulcedinesocietaCsquaerereveritatem.
GliautomaCsmiincolCsulpensieromedievale:
[3]TuMalaculturamedievale(inclusalalosoa)dominatadairrazionalismoesupersCzione
"Proprioperchfondatosullamessaindubbioditu@i
contenuCdelsapere,lalosoauniversitariamedievaleunsapereessenzialmentecriCco,
pubblicoeprogressivo.Nonbisognaconfonderelastoriadellalosoaconla
macrostoriadellementalit.
Ilvaloredellara5oancheprimadellafondazionedelleUniversit(XIIsecolo):
AdelardodiBath,Quaes.onesnaturales,4,64,ed.M.Mller,Aschendor,Mnster1934,pp.8e59:sideveseguirelascienzaumanaperquantopossibile,ldovevienemenosidevefarericorsoaDio.Mapoichnonsiamoancoraalpuntodiriconoscerelanostraignoranza,torniamoallaragione;studiaaVentamente,osservalecircostanzeenonCmeraviglieraideglieea.
GuglielmodiConches,Philosophia,I,4445,ed.G.Maurach,UniversityPress,Pretoria1980,p.39:Poichcostoroignoranoleforzedellanatura,peravertuacompagninellaloroignoranza,voglionochenonsenefacciaricerca,masiabbialafededeicontadinienonsiricorraallaragione[]noiinvecediciamocheintuVosidevecercarelaragione,perquantopossibile.
Adelardo:chinonconoscelastruVuradellaulamundidovrebbeesserneespulsocomesuoindegnoabitante(Haskins,p.29).
Naturacomeregulamundiera.ocomeiudexuniversalis
Adelardo,Quaes.onesnaturales,6,p.12:selaragionenondovesseesseregiudiceuniversalesarebbestatadatainuClmenteagliuomini.
GliautomaCsmiincolCsulpensieromedievale:
[4]TuMalalosoamedievalehaunforteorientamentoteologico,ocoincidedifaMoconlateologia
"QuestaidenCcazionehasensosolosesiriducelintera
losoamedievalealmondolaCnoecrisCano,ese,allinternodiquestomondo,lasiriducealpensiero
monasCcodellAltoMedioevoeallaFacoltdiTeologiainetscolasCca.
MalalosoamedievalevaricercataancheesopraMuMonellaFacoltdelleArC,dovenonsiinsegnateologia
GliautomaCsmiincolCsulpensieromedievale:
[5]TuMoilpensieromedievalestatocontrassegnatodacondanne,censure,intolleranza,pesantecontrolloideologico
"
Condanneecensuresiritrovanoinqualunqueperiodo:SocratestatocondannatoamortenellAtenedelIVsecoloa.C.;Giordano
BrunoeGalileisonostaCcondannaCinetmoderna.Senzanegarecondizionamentoideologicodellereligionirivelate,
occorrericordarechelecensuresonostateprevalentementedoMrinali,nonpersonali:lappartenenzaallUniversitha
garanCtoquasisemprenonsololimmunitsicadeimaestri,maanchelideafondamentaledellalibertasdocendi(lalibertdi
insegnamentopoiaccoltaintuMelemodernecartecosCtuzionali)
GliautomaCsmiincolCsulpensieromedievale:
[6]LalosoamedievalelosoalaCnaecrisCana.
"
LacaraMerisCcapeculiaredellalosoamedievaleinvecepropriolacompresenzadi4diverseculture:
quellaaraboislamica;quellaebraica;
quellabizanCnoortodossa;equellalaCnocrisCana
UnMedioevopolicentricoNonunasolacultura
Nonunperiodounitario,caraMerizzatodaunessenzaintrinseca(=concepireilMedioevononinbaseaunapresuntaperiodizzazioneintrinseca,maaunaperiodizzazionepuramenteconvenzionale)
MaperchilMedioevohasubitoquestodesCnostoriograco?
4momenC:
1. PolemicaumanisCca2. Riformaprotestante3. Illuminismo4. Polemicasulmodernismo
ParCcolaritdellostudiodelpensieromedievale:
1. Tipologiadegliscri@(commenCepraCcadiinsegnamento)2. ImpossibilitdidenirefamigliedoMrinalibendeterminate3. Produzionesterminata
1400commenCalleSentenze;358raccoltediQuodlibeta SummatheologiaediTommasoconCene3000arCcoliconcirca10.000argomenC noal1330sicontanoaParigi15commenCallaFisica,aOxford31.
4.Naturapeculiarediquestaproduzione(anonimi,operecolle@ve,reporta5ones).
5.Accessononsempreagevolepernoi,adierenzadicicheaccadeperleopereanCcheemedievali(inediCepaleograa)
Explicit